Η πόλη του Ναυπλίου γιορτάζει τα 150 χρόνια από τη Ναυπλιακή Επανάσταση

Η πόλη του Ναυπλίου γιορτάζει τα 150 χρόνια από τη Ναυπλιακή Επανάσταση

Εκατό πενήντα χρόνια πέρασαν από εκείνον τον Φεβρουάριο του 1862 (1 Φεβρουαρίου – 8 Απριλίου), όταν ξέσπασε στο Ναύπλιο η μεγάλη επαναστατική ένοπλη αντίδραση κατά της βασιλείας του Όθωνα. Η Ναυπλιακή Επανάσταση θα αποτελέσει το έναυσμα για την αλλαγή στα πολιτικά πράγματα του νέου ελληνικού κράτους. Ακολουθούν και άλλες πόλεις (Τρίπολη, κ.ά) καθώς και μερικά νησιά των Κυκλάδων. Όμως το Ναύπλιο αποτελεί το κέντρο των επαναστατικών ζυμώσεων καθώς εδώ έχουν συγκεντρωθεί οι αξιωματικοί που θεωρούνται ύποπτοι από το οθωνικό καθεστώς. Οι σημαντικότεροι από αυτούς, οι αντισυνταγματάρχες Αρτέμης Μίχου και Πάνος Κορωναίος και οι δυο φυλακισμένοι στην Ακροναυπλία, ο Αλέξανδρος Πραΐδης (αξιωματικός του Μηχανικού και διοικητής του οπλοστασίου κατά την έναρξη των γεγονότων),  οι Γρίβας και Δυοβουνιώτης και άλλοι. Μαζί τους σημαντικές προσωπικότητες της πολιτικής και κοινωνικής ζωής όπως ο Δήμαρχος Ναυπλίου Πολ. Ζαρειφόπουλος και ο πρόεδρος του Δημ. Συμβουλίου Μιχ. Ιατρός καθώς δικαστικοί και δικηγόροι.

Προσωπογραφία Αρτέμη Μίχου. Αγνώστου, Λάδι σε μουσαμά, 96 x 70,5εκ.
Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

Μεταξύ των πολιτών που συμμετείχαν ενεργά στην αντιοθωνική εξέγερση διακρίνεται η Καλλιόπη Παπαλεξοπούλου και ο εκδότης της εφημερίδας «Συνταγματικός Έλλην» Θεόδωρος Φλογαΐτης. Η οικία της Καλλιόπης Παπαλεξοπούλου, χήρας του γερουσιαστού Παπαλεξόπουλου και κόρη του πολιτευτού Πατρών Καλαμογδάρτη, αποτελούσε για την κοινωνία του Ναυπλίου της εποχής εκείνης το κέντρο της ιδεολογικών και πολιτικών ζυμώσεων κατά της οθωνικής εξουσίας. Η ίδια, μια γυναίκα μορφωμένη που διατηρούσε μια από τις καλύτερες βιβλιοθήκες της εποχής, δημιούργησε έναν σημαντικό επαναστατικό κύκλο και πρωτοστάτησε στα γεγονότα. Ο Θεόδωρος Φλογαΐτης, νεαρός δημοσιογράφος τότε τόνωνε με τα δημοσιεύματά του, ιδιαίτερα στις δύσκολες στιγμές της επανάστασης, το ηθικό των επαναστατών.

Καλλιόπη Παπαλεξοπούλου. Φωτογραφικό αρχείο Γενναδείου Βιβλιοθήκης.

Τα γεγονότα ξεκίνησαν από την πλατεία του Πλατάνου (σημερινή πλατεία Συντάγματος) όπου βρισκόταν η οικία της Παπαλεξοπούλου και το Οπλοστάσιο (σημερινό Αρχαιολογικό Μουσείο), το ξημέρωμα της 1ης Φεβρουαρίου 1862. Μεταξύ των βασικών στόχων της Επαναστατικής Επιτροπής στην οποία, σημειώνω ιδιαίτερα, δεν συμμετείχαν στρατιωτικοί αλλά μόνο πολιτικά πρόσωπα περιλαμβάνονται κυρίως: η πτώση του «Συστήματος» (το δυναστικό καθεστώς και οι μηχανισμοί του) και οι ανάκτηση βασικών ελευθεριών και δικαιωμάτων του Πολίτη με συνταγματική κατοχύρωση.

Ο Όθων αντέδρασε στα γεγονότα αυτά, συγκέντρωσε στρατό στην Κόρινθο ο οποίος, με επικεφαλής τον απόστρατο στρατηγό Εμμανουήλ Χαν (γερμανοελβετικής καταγωγής) εισέβαλε στην Αργολίδα για να καταπνίξει την Επανάσταση.

Οι μάχες άρχισαν στις 8 Φεβρουαρίου σε τρία σημεία (Άρια, λόφος Πρ. Ηλία και Μύλοι Ταμπακόπουλου) και παρά τις προσπάθειες των ηγετών των επαναστατικών δυνάμεων να περιορισθεί η αιματοχυσία μεταξύ Ελλήνων, πολλά ήταν τα θύματα μεταξύ του άμαχου πληθυσμού αλλά και των στρατιωτικών. Μετά από αρκετά επεισόδια ο βασιλικός στρατός καταφέρνει να καταπνίξει την επανάσταση και στις 8 Απριλίου 1862 μετά την έκδοση ενός διατάγματος αμνηστίας του Όθωνα, να μπει κυρίαρχος πλέον στην πόλη του Ναυπλίου.

Όθων μελέτη – Νικηφόρος Λύτρας, Λάδι σε ξύλο 31 x 19 εκ.
Εθνική Πινακοθήκη & Μουσείο Αλ. Σούτζου
Κληροδότημα Αντωνίου Μπενάκη

Έξι μήνες αργότερα, οι εξεγέρσεις των φρουρών στην Ακαρνανία, την Πάτρα, την Κόρινθο και κυρίως στην Αθήνα οδηγούν τον Όθωνα και την Αμαλία στο να εγκαταλείψουν τη χώρα στις 10 Οκτωβρίου 1862. Ένα χρόνο μετά (Οκτώβριος 1863), η πανταχού παρούσα αγγλική διπλωματία θα επιβάλλει την δυναστεία των Γλύξμπουργκ στην Ελλάδα με τον Γουλιέλμο – Γεώργιο της Δανίας που θα στεφθεί Βασιλεύς των Ελλήνων με το όνομα Γεώργιος Α΄.

Η πόλη του Ναυπλίου αφιερώνει  ολόκληρο το 2012 στο σημαντικό ιστορικό γεγονός της Ναυπλιακής Επανάστασης με εκπαιδευτικά προγράμματα και αξιόλογες εκδηλώσεις, όπως,  την οργάνωση ομάδων εργασίας στα σχολεία της Αργολίδας, το Επιστημονικό Συμπόσιο, που σημείωσε μεγάλη επιτυχία, στις 12-14 Οκτωβρίου στο Βουλευτικό κ.α.

Ήδη εφαρμόστηκε πιλοτικά σε ομάδα μαθητών δημοτικού σχολείου του Ναυπλίου, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Καλλιόπη Παπαλεξοπούλου- 150 χρόνια από τη Ναυπλιακή Επανάσταση, στις 28 Σεπτεμβρίου 2012 κατά τον εορτασμό των  Ευρωπαϊκών Ημερών  Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα σχεδιάστηκε από εκπαιδευτικούς, υπό το συντονισμό του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος «Β. Παπαντωνίου» και θα εφαρμοστεί όλο το σχολικό έτος 2012-2013 σε μαθητές δημοτικών σχολείων του Νομού Αργολίδας αλλά και όλης της Ελλάδας. Οι μαθητές θα προσεγγίσουν τη Ναυπλιακή Επανάσταση (1862) μέσα από την προσωπικότητα της Καλλιόπης Παπαλεξοπούλου και την περίοδο αυτή γενικότερα μέσω των εκθεμάτων του Παραρτήματος της Εθνικής Πινακοθήκης στο Ναύπλιο και του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος. Οι ιστορικές πλατείες του Ναυπλίου και η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη «Ο ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ» συμπληρώνουν βιωματικά το πρόγραμμα.

Πρέπει να σημειώσουμε εδώ την εξαιρετική προσπάθεια της μη κερδοσκοπικής εταιρείας «Απόπειρα» που εξέδωσε, ήδη λίγα χρόνια πριν, τρεις βασικές πηγές πληροφοριών για τα γεγονότα: «Τα συμβάντα…», «Ο Συνταγματικός Έλλην» και «Καλλιόπη Σπ. Παπαλεξοπούλου».

Σημειώνω επίσης πως δυο βασικές ηλεκτρονικές πηγές πληροφοριών είναι η ιστοσελίδα της Οργανωτικής Επιτροπής (https://nafpliakiepanastasi.com/) και εκείνη της Αργολικής Αρχειακής Βιβλιοθήκης Ιστορίας και Πολιτισμού (www.argolikivivliothiki.gr). Σ’αυτές μπορεί κανείς να βρει βιβλιογραφία, γκραβούρες εποχής και πλήθος άλλων στοιχείων καθώς επίσης και ολόκληρη τη βιβλιογραφία σχετικά με τη Ναυπλιακή Επανάσταση.

Γεώργιος Κόνδης

Δρ. Κοινωνιολογίας  – Συγγραφέας